سیبزمینی
سیبزمینی (solanum tuberosum L) بهوسیله سازمان خوارو بار جهانی بهعنوان یکی از ارکان تأمینکننده امنیت غذایی آینده جهان در نظر گرفته شده است زیرا این محصول در هر واحد زمان، آب و زمین، حتی در آب و هوای نامساعدتر نسبت به بسیاری از محصولات زراعی عملکرد اقتصادی بیشتری دارد. در ایران، این محصول در تمامی استانهای کشور کشت میشود لذا جایگاه ویژهای در الگوی کشت نظامهای زراعی دارد. مصرف سرانه سیبزمینی ۵۰ کیلوگرم بوده لذا محصولی مهم در امنیت غذایی محسوب میشود. با توجه به رشد جمعیت، جایگاه سیبزمینی در سبد غذایی مصرف مردم خصوصاً اقشارکم درآمد جامعه و امکان جایگزینی آن با بخشی از مصرف گندم و برنج، برنامهریزی برای افزایش و پایداری تولید این محصول اجتنابناپذیر میباشد.
تغذیه در سیبزمینی
مدیریت تلفیقی تغذیه محصول سیبزمینی مبتنی بر آزمون خاک، تجزیه بافت، عملکرد مورد انتظار، میزان برداشت عناصر غذایی و نوع رقم ( زودرس ـ دیررس) میباشد تا براساس میزان تأمین عناصر غذایی از طریق کودهای آلی، مقدار مصرف کودهای شیمیایی کاهش یابد.
نیتروژن
مقدار و زمان مصرف کودهای نیتروژنه برای سیبزمینی از اهمیت زیادی برخوردار است. در اوایل رشد، برای افزایش شاخ و برگ نیاز به نیتروژن زیاد میباشد ولی مصرف آن به مقدار زیاد بهویژه در اواخر رشد باعث رشد سبزینهای بیشتر و توسعه کمتر غدهها و همچنین پائین آمدن کیفیت محصول میشود. کودهای نیتروژنه به دو قسمت کود پایه و سرک تقسیم میشود. کود پایه که معمولاً یک سوم تا نصف مقدار کود توصیهشده میباشد، همزمان با تهیه زمین به خاک داده میشود و بقیه کود بهصورت سرک بعد از سبز شدن گیاه و در طول مراحل رشد و نمو آن که مناسبترین زمان برای سیبزمینی حدود ۴۰ تا ۴۵ روز پس از کاشت (مرحله شروع غده بستن) میباشد، داده میشود. از مصرف یکجا و یکباره کودهای نیتروژنه بایستی خودداری شود. از مصرف کودهای نیتروژنه در مرحله گلدهی و پس از آن پرهیز شود چرا که دوره غدهزایی کوتاهتر شده و گیاه سریعتر وارد مرحله ذخیرهسازی خواهد شد. در زراعت سیبزمینی مصرف کودهای زیستی نیتروژن بههمراه کودهای شیمیایی سبب ارتقاء کمی و کیفی محصول میشود. مصرف کودهای شیمیایی نیتروژنه، کود زیستی لارما (بذرمال) و محلولپاشی اثر بارزی بر افزایش میزان سبزینگی برگ، ارتفاع بوته، تعداد جوانه در غده و درصد پروتئین غده داشته و همچنین عملکرد را حداقل بهمیزان ۲۰ درصد افزایش داده است.
فسفر
نیاز سیبزمینی به فسفر در مقایسه با نیتروژن و پتاسیم خیلی کمتر میباشد. قسمت زیادی از کود فسفره اضافهشده به خاک بهصورت ترکیبات نامحلول و بهشکل رسوب درآمده که برای گیاه نیز قابل استفاده نمیباشد. لذا مصرف کودهای فسفره بهمقدار خیلی زیاد و در اغلب شرایط خاکهای سیبزمینیکاری کشور اگر با شخم اولیه به خاک داده شود، باعث میشود که مقدار قابل توجهی از آن بهصورت غیر محلول رسوب کرده و بهشکل غیر قابل استفاده برای گیاه درآید.
نظر به اینکه کاربرد باکتریهای حلکننده فسفر با کود شیمیایی، برای مثال کود زیستی لارما، تأثیر بارزی در افزایش سرعت رشد، ارتفاع ساقه، تعداد برگ، تعداد غده در بوته، عملکرد و کیفیت غدهها دارند؛ از فرم شیمیایی فسفر میتوان در هنگام عملیات تسطیح زمین و مخلوط با خاک و از کود زیستی در زمان ظهور اولین جوانهها استفاده کرد که باکتری با استقرار روی ریشه بتواند فسفر مورد نیاز را به صورت محلول درآورده و در دسترس گیاه قرار دهد.
پتاسیم
پتاسیم عنصری است که در افزایش مقاومت به تنشهای محیطی (سرما، گرما، خشکی و..) و کاهش پیری محصول مؤثر بوده لذا نقش بارزی در بهبود رشد محصول دارد. همچنین بر عملکرد سیبزمینی و افزایش تعداد غده، کیفیت غده (محتوی ویتامین C ،وزن مخصوص، محتوای ماده خشک و قند) و حتی بر میزان ماندگاری محصول در انبار نیز مؤثر میباشد. سیبزمینی گیاهی است، پتاسیمدوست و با توجه به اینکه مناسبترین خاک برای کشت آن خاکهای با بافت متوسط و سبک (شنی) میباشد و غالباً پتاسیم این خاکها نیز پائین است، لذا نیاز بیشتری به مصرف کودهای پتاسه دارد. زمان و نحوه مصرف کودهای پتاسه مانند کودهای فسفره و همزمان با تهیه زمین، دیسکزنی و یا استفاده از روتوشیپر میباشد.
گوگرد
نقش گوگرد در سیبزمینی در افزایش ماده خشک و همچنین نشاسته کاملاً مشخص میباشد. همچنین این ماده اثر قابل توجهی در کنترل بیماری اسکب (جرب سیبزمینی) و نیز کاهش آلودگی به بیماریهای مختلف باکتریایی و قارچی دارد. در خاکهای شنی و خاکهای فقیر از مواد آلی، مقدار این عنصر پائین میباشد.
عناصر کممصرف
عناصر آهن، روی، منگنز، مس و بر عناصر کممصرف یا ریزمغذی هستند که بهمقدار کمی (نسبت به نیتروژن، فسفر و پتاسیم) بهوسیله گیاه مورد استفاده قرار میگیرند و البته هر یک از آنها در رشد و نمو گیاه دارای نقش مهم و اساسی میباشند.
کمبود هر یک از این عناصر موجب ایجاد اختلال در رشد و نمو و در نهایت کاهش عملکرد محصول میشود. در رابطه با سیبزمینی، مصرف این کودها مخصوصاً کودهای سولفات روی و سولفات منگنز توصیه میشود. مصرف آنها همزمان با تهیه زمین میباشد.
کودهای آلی
کودهای آلی بیشتر نقش اصلاحکنندگی و حفظ حاصلخیزی خاک را داشته و مصرف آنها برای ایجاد شرایط مطلوب خاک بهخصوص از نظر خصوصیات فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی ضروری است. در میان گیاهان زراعی، محصول سیبزمینی بهترین واکنش را به کودهای آلی نشان داده است لذا مصرف کودهای آلی بهویژه در خاکهای سبک برای پایداری تولید توصیه شده است. نتایج بلندمدت (۱۵ ساله) مصرف کودهای دامی در زراعت سیبزمینی نشان میدهد که میزان بیشتری از عناصر پرمصرف ازت، فسفر، پتاسیم و همچنین عناصر کم مصرف آهن، منگنز، روی و مس نسبت به تیمار شاهد (عدم مصرف) به وسیله محصول جذب شده که سبب رشد بهینه محصول میشود. بدین ترتیب نهتنها عملکرد کمی به شدت (تا دو برابر) افزایش مییابد بلکه مقدار ریزمغذیهای آهن، روی و مس در غدهها نیز افزایش یافته و سبب بالا رفتن کیفیت و ارزش غذایی محصول نیز میشود. ( باید دقت شود که کودهای دامی کاملاً پوسیده باشند).
زیرا کودهای تازه اولاً سبب انتقال بذر علفهای هرز، آفات و بیماریها (بهویژه نماتد) میشوند. ثانیاً از نظر پوسیدگی ناقص بوده و در اوایل رشد باعث خشک شدن سریع بستر کاشت غده بذری، بد سبزی و کاهش استقرار و رشد محصول میشوند. ثالثاً تجزیه آن تا اواخر فصل رشد به طول میانجامد. این امر سبب تأخیر در رسیدگی، کاهش ماده خشک غده، کاهش طعم غده و در نهایت کاهش عملکرد خواهد شد. کودهای دامی را باید در بهار در زمین پخش کرده و با عملیات خاکورزی با خاک مخلوط کرد.
بدون دیدگاه